Tin thêm

Thứ tư, 8/5/2013 11:52 GMT+7

•  Dư luận quanh 'album tục' của Ngọc Đại

Đồng nghiệp tôn trọng sáng tạo riêng của nhạc sĩ có biệt danh 'Đại Điên'. Có người còn cho rằng nên tổ chức hội thảo âm nhạc bàn về CD 'Thằng Mõ 1' đang gây bão dư luận do chứa ngôn từ dung tục, không xin phép.

Nhà thơ Nguyễn Đình Chính - tác giả những bài thơ mà Ngọc Đại phổ nhạc - cho biết Ngọc Đại hay phổ thơ của những người bạn như Thụy Kha, Trọng Tạo… Bạn bè thường để ông tùy ý, không quan tâm tới việc xin phép hay tiền tác quyền.

Lê Minh Sơn cho biết, sau khi thu âm “Thằng Mõ 1”, Ngọc Đại đem tặng các nghệ sĩ thân quen. Bạn bè nhận, nhưng thương hoàn cảnh của ông nên thường tặng lại tiền. “Vì thế không thể coi đây là chuyện mua - bán, phát hành đĩa. Theo tôi đây là cuộc chơi riêng của Ngọc Đại” - Lê Minh Sơn nhận xét. Là người đi sau, Lê Minh Sơn rất quý trọng những gì Ngọc Đại làm bởi anh đánh giá Ngọc Đại làm bất cứ thứ gì cũng chỉ xoay quanh âm nhạc.

Nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh, một người thân thiết với Ngọc Đại, nghe hết những tác phẩm của ông từ xưa đến nay, nhận xét: “Ngọc Đại không giống ai về tư duy âm nhạc. Anh ấy làm âm nhạc cho mình, để mình dùng, không có mục đích nào khác ngoài đam mê. Đĩa vừa rồi càng chứng tỏ con người Ngọc Đại. Từ nhiều năm nay, anh không có vợ con, chỉ còn biết đến âm nhạc”. Nhà thơ Phan Huyền Thư cũng cho rằng, CD không phải là một dự án chính thống. Bản thân Ngọc Đại từ lâu đã một mình một cõi, nên để ông được tự do với âm nhạc của mình.

Khi bàn về những ngôn từ nhạy cảm trong sản phẩm âm nhạc của Ngọc Đại, các nghệ sĩ đưa ra nhiều ý kiến khác nhau. Theo Lê Minh Sơn, nhạy cảm hay không do quan niệm của mỗi người. Nhà sản xuất âm nhạc Chu Minh Vũ nhận xét đây là chuyện rất bình thường. “Giới hạn giữa thanh và tục cần có thời gian thẩm định. Ca dao tục ngữ có những bài rất tục, chúng ta thường tránh đi nhưng không vì thế mà nó bị mất. Ngọc Đại là một nghệ sĩ độc lập, không theo phép tắc thông thường. Những người như thế, những gì càng cấm sẽ càng lao vào”.

Theo Chu Minh Vũ, không nên cổ súy phổ biến những tác phẩm nhạy cảm rộng rãi đến công chúng nhưng nên có cơ chế riêng cho những tác phẩm đó. Thế giới có những phim như “Shortbus”, “9 songs” khiến ngay cả giới chuyên môn cũng choáng váng về sự tiếp cận trực diện yếu tố tình dục. Những phim như thế không bị hủy mà có cơ chế riêng để đưa vào giảng dạy cho sinh viên điện ảnh, tư liệu tham khảo, giới hạn độ tuổi người xem. Như thế mới không giới hạn sự sáng tạo của người nghệ sĩ. “Có câu: Kẻ điên sáng tạo thế giới. Nếu không có kẻ điên, nghệ thuật toàn sự an toàn, không có gì đáng xem nữa” - Chu Minh Vũ phản biện.

Nhà phê bình âm nhạc Thụy Kha còn cho rằng sự kích thích của âm nhạc là tiết tấu chứ không phải ngôn từ như văn chương. “Thời kỳ Thơ Mới, Bích Khê từng có câu: Đây sự thực trần truồng nằm giữa háng - có sao đâu”, Thụy Kha phát biểu. Cũng theo ông, âm nhạc đương đại có quyền “sờ” vào mọi thứ, hơn nữa xét về mục đích, CD của Ngọc Đại không có tư tưởng chống đối.

Nói về giải pháp với CD của Ngọc Đại, cơ quan chức năng định thu hồi. Từng làm công tác quản lý, nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh đồng ý rằng “Thằng Mõ 1” nằm trong số những thứ “không phù hợp đưa ra công chúng” của Ngọc Đại. Trong khi đó, nhà phê bình âm nhạc Thụy Kha lại nêu phương án, nên có một hội thảo âm nhạc bàn về vấn đề “Thằng Mõ”. “Âm nhạc của Ngọc Đại có giai điệu răng cưa, không phải hình sin như nhiều người. Anh ấy có những bước tiến trong quá trình sáng tạo, sau tình yêu, các vấn đề đời thường đã nâng cao vấn đề hơn khi chạm đến những gì còn chưa được số đông chấp nhận. Bản thân Ngọc Đại từng là lính ở Quảng Trị. Bây giờ thời bình, anh ấy có quyền xông pha, dấn thân trong nghệ thuật. Chúng ta nên có hội thảo để bàn định thận trọng về những gì Ngọc Đại làm” - Thụy Kha đưa ra phương án.

Trên VnExpress.net, phần lớn ý kiến tỏ ra thất vọng về sản phẩm mới của Ngọc Đại. Độc giả Hoàng Quốc Cường bình luận: “Ông nói là làm để thỏa mãn thú chơi nghệ thuật của ông thì ông làm để ở nhà dùng thôi. Đằng này ông mang đi bán. Với công nghệ sao chép dễ dàng như hiện nay thì sản phẩm của ông dễ dàng bị phát tán lắm. Với 'Nhật thực', 'Dệt tầm gai' ông đã để lại những ấn tượng tốt đẹp cho công chúng nghe nhạc thì với 'Thằng Mõ 1' chưa cần nghe cũng đáng để ông xuống đáy xếp hàng với những loại nhạc rẻ tiền đầy rẫy trên thị trường. Thật đáng tiếc”.

Nickname Thienthandu muc còn viết: “Chỉ bao biện cho sự biến thái và thoái hóa của tâm hồn thôi, làm gì mà cống với chả hiến! Tội nghiệp thay cho một con người vốn có chút tên tuổi trong cộng đồng mà nay tự tay chôn vùi bởi cái tư tưởng quái dị và dung tục đó”. “Chào Ngọc Đại, Tôi không biết ông là ai, nhưng những gì ông đã suy nghĩ trong đầu và viết ra (tự gọi là sáng tác) cho là nghệ thuật và tự in ra phát tán. Nếu nội dung đó vô thưởng vô phạt thì không ai ý kiến gì, tuy nhiên, những gì ông viết ra thật sự là không hợp với ngôn tự Việt Nam và đó không phải là nghệ thuật. Nếu việc ông tự viết ra và để tự mình thưởng thức khi không sao cả, ông viết ra, ông phát tán cho người khác nghe, thì ông cần phải có ý thức với người nghe, với cộng đồng và với xã hội, trong đó có cả người thân của ông cũng sẽ nghe và họ sẽ nghĩ gì? Cơ quan chức năng cần làm rõ nội dung những gì ông Ngọc Đại phát tán có hợp thuần phong mỹ tục Việt nam, có vi phạm pháp luật và xữ lý theo luật pháp” - độc giả Phạm Thế comment.

Bên cạnh đó, cũng có những độc giả tỏ ra bình tĩnh và bênh vực nhạc sĩ. “Nếu không xét đến khía cạnh pháp lý mà chỉ có khía cạnh nghệ thuật thì chẳng có vấn đề gì với các sáng tác của Ngọc Đại cả! Tôi không biết anh Ngọc Đại và chưa nghe album này của anh Ngọc Đại nhưng tôi chỉ thấy nhiều người lên chửi bới về nội dung được cho là thô tục của các sáng tác của người khác đã là sự xâm phạm đến cá nhân nhạc sĩ rồi. Bản thân người nghe có lựa chọn của riêng mình, đó là quyền của người nghe. Và người nhạc sĩ sáng tác bất kể gì, miễn không xâm hại đến người khác, đó là quyền của nhạc sĩ. Bên cạnh đó, nghệ thuật thì không thể bị gò bó. Bản thân tác phẩm nghệ thuật tự thân nó có đời sống riêng khi ra công chúng và giá trị của nó sẽ được đánh giá bởi người thưởng thức theo thời gian. Và việc nó tồn tại hay không cũng ảnh hưởng gì đến những người chưa nghe nhưng chỉ biết lên chê bai, bới móc ở đây” - ý kiến của độc giả Hoài Nam nhận được 281 lượt like, đứng đầu trong số ý kiến được thích nhất.

Ý kiến của độc giả nhudinhvan “Chưa nghe thì chẳng nên bình phẩm, chẳng nên ném đá. Tôi cũng chưa nghe, nên không dám có ý kiến gì cả. Phát ngôn đánh giá về nghệ thuật cần sự trải nghiệm, cân nhắc, đừng nên đánh giá, phán xét lung tung” cũng nhận được 160 lượt like ủng hộ.

25 năm trước, nhạc sĩ Trần Tiến từng làm “Đối thoại 87” ở TP HCM. Chương trình gặp phản ứng dữ dội do đề cập tới những vấn đề nhạy cảm. Bản thân Trần Tiến phải ra Hà Nội gặp cơ quan chức năng. Lãnh đạo Bộ Văn hóa khi ấy đã đề nghị Hội nhạc sĩ làm hội thảo bàn về đêm nhạc của Trần Tiến và thật bất ngờ là ông được đồng nghiệp ủng hộ

                                                     THƠChẹc Chẹc

Trần Đán - Nhà thơ - Họa sĩ - Poston USA

Tập thơ Chẹc chẹc của NDC gồm những bài thơ nhảđầy tiếng liên thanh, tiếng văng tục đường phố, tiếng chắc lưỡi về thời thế ngày hôm nay trên đất nước VN, chấm dứt bởi bài “Thông điệp hoa hồng” nhen nhúm hi vọng.

Là con trai của nhà văn cách mạng nổi tiếng Nguyễn Đình Thi, anh nhập ngũ Quân Đội Nhân Dân miền Bắc lúc anh 18. Nơi luyện quân làrừng già dưới núi Yên Tử, Quảng Ninh, cách HàNội 125 cây số, nơi thờvị vua ởthế kỷ13 Trần Nhân Tông. Trong nguyên tắc vàthực hành, tinh thần hòa giải vàcầu hòa của vị vua này, người từng đánh bại quân Mông Cổ, rồi từ ấn về Yên Tửlập ra phái Thiền gọi là Trúc Lâm Yên Tử, hiện đang được đại học Harvard cẩn trọng nghiên cứu. Có lẻlòng từ bi của vị vua đã độ trì người lính trẻ qua cuộc chiến tàn khốc. Đơn vịcủa anh lâm trận với các đơn vịMỹ hùng mạnh, bị tổn thất nặng nề. Nhưng anh sống sót và chỉbị thương.

 Khi cuộc chiến chấm dứt năm 1975, người chiến binh quay về nhà. Trong mười năm tiếp theo, những chính sách kinh tế và chính trịsai lầm của nhàcầm quyến đãcầm tù hàng vạn người của chế độ cũ, đẩy hàng triệu dân đi vượt biển, vàđưa đất nước đến hai cuộc chiến mới – với Trung Quốc và Kampuchea. Sau khi Liên xô sụp đỗ, nhàcầm quyền VN phải theo con đường cải cách đểcứu vãng nền kinh tế đỗ nát – và để tựcứu mình. Khi nền kinh tế đã vững, họ quay lưng lại đối với nhân dân. Tất cả các đòi hỏi dân chủ  và tựdo bị đàn áp. Tham nhũng tràn lan. Công lý bịkhinh rẻ. Nhóm cầm quyền vơvét tài sản khiến hố cách biệt giàu nghèo ngày thêm lố bịch, hơn cảtrong những xã hội tư bản màhọ luôn mởmiệng lên án. 

60 năm sau Cách Mạng Tháng Tám, 30 năm sau ngày thống nhất, nhàthơ tựhỏi, Còn gì những lýtưởng vềtự do, bình đẵng, nhân ái mà thếhệ của anh đãhi sinh biết bao xương máu cho. Những gì nhìn thấy thật đau lòng.   

            nhân dân trắng tay

            nhân dân bị thương

            nhân dân đầm đìa mồ hôi

            nối nhau

            bò lê bò toài

            ăn mày tự do

            ăn mày sự thật

                  

Bài thơchết

       

Quê hương nay còn đâu?

tôi muốn chia sẻ với bạn

nỗi buồn không thể nói lên thành lời

không của riêng ai 

nỗi buồn vô gia cư

như ngọn gió

lang thang

đi hoang   

trong ngôi nhà tổ quốc.

Cùng hát lên

Đi đâu anh cũng thấy toàn cảnh ăn thịt người, những cách đối xửtàn nhẫn mà nhà cầm quyền cộng sản lên án nhưng vẫn chính mình thực hành.

tâm hồn mi bị trói bó dò đặt ngửa tềnh hênh

   trên bàn bị chặt ra tùng khúc bị hấp cách thủy

   bị tẩm bột bị quay chín vàng và mi đeo khăn ăn vào cổ ngấu nghiến hả hê ngấu ghiến nhai nuốt nhai nuốt nhai nuốt nhai nuốt

khoái khẩu

                            

Những bữa tiệc ăn thịt người

Đáng tiếc thay lần này kẻthùkhông phải là KẻLạ - những quân viễn chinh thèm khát thuộc địa, thèm khát tài nguyên, nườm nượp bom đạn vàthuốc khai quan. Dưới mắt nhàthơ, kẻthùnằm trong

câng câng mặt thằng đại gia ăn cướp

(ăn cướp chứ không phải ăn cắp)

trí thức cụp tai

ngòi bút trượt dài sợ hãi

sự ngạo mạn trống rỗng lên ngôi

và quả đấm rình mò

                            

Cục cứt thơ

Lần này kẻ thù là Chính Ta - những người cách mạng tha hóa, các nhà trí thức hèn nhát, các nhàvăn khiếp sợ, trong đócóchính anh trong những ngày tháng trước đây.

và nụ cười gượng gạo của một nền đạo đức giả

   dối đã được hun đúc hàng trăm thế kỉ 

đất thó mi (zê) hì hục tự đắp tượng đài tâm hồn

   của chính mi (zê) bao lâu nay

                                     

Bức tường

Đối với anh, tất cảcác lýtưởng cao đẹp của Cách Mạng đã bịphản bội.

Đứng trước sựthật phũ phàng đó nhà thơvànhững người đồng cảm ít ỏi cảm thấy như

những hạt bụi

không thểchết 

và

lại càng cũng không thể sống

giữa thiên đường tổ quốc

                            

Những hạt bụi hóa đá

Chưa bao giờ họcảm thấy lạc loài nhưthế.

.

tôi là người vô gia cư trên tổ quốc của tôi

mỗi khi tôi hát lên bài ca thương cảm

giống như bát cháo hoa vẩy lên trời bố thí

cho hàng triệu oan hồn lang thang đói khát

bị chết oan không hiểu vì sao mình lại chết

trong cuộc chiến tranh chỉ mang lại quyền lực

và tiền bạc cho một dúm kẻ ác tâm tàng hình

Tôi cũng là người vô gia cư

Rồi đến lúc nhàthơ không thểim lặng được nữa vàphải cất lên tiếng nói của “người lính già/ bịphản bội (Thông điệp hoa hồng.) Chán ngấy những đề tài an toàn nhưtình yêu, sự tao nhã, tính anh hùng , anh không ngại ngùng xông vào những vùng cấm như sựthù hận, dục vọng, tính ương hèn ngoài đời cũng như trong chính ta.

Có lúc thơanh u ám, cay đắng nhưthơ Sylvia Plath.

thật ra thì không có gì đáng hoảng

cái chết đôi khi dễ chịu

dù cũng ma chay điếu phúng linh đình

thân xác tiêu mẹ nó rồi (hết nhe răng ra ăn thịt)

tâm hồn chạy thoát bay lượn trong một thế giới

   bí mật đầy những ảo giác thật giả hoang

   đường chúa trời đức phật

(đéo phải thành đồ nhắm nữa)

Những bữa tiệc ăn thịt người

Có lúc thơanh đầy phẩn nộ nhưthơ Pablo Neruda hay Vladimir Mayakovsky.

có một lần trong cơn say điên loạn

tự do ơi ta (zê) vồ được mày rồi

trơn tuột da lươn loằng ngoằng thân rắn

tự do nấc lên ặc ặc

tự do ngoáy đít oẵng oẵng

tự do ư ử ngạt thở mông đùi

và mi (zê) cuống cuồng húp lấy húp để nuốt lấy

   nuốt để

húp cái gì nuốt cái gì (không biết)

mong chạy thoát ra khỏi cái chuồng chó ba lần

   khóa xích

mong giải thoát tâm linh ra khỏi móng vuốt cơn

   say choáng váng u mê ngạt thở tắc đờm tức

   ngực

Tựdo ngoáy đít

Kẻthù còn là nền thi ca nhàm chán, chuyên ca tụng chế độ, chuyên tô hồng thực tế, mà chính anh đã từng tham dự.

vì thế thơ mi (zê) đành bò len lén

vì thế thơ mi (zê) lê la hành khất

áo vá bụi đời đôi giầy sục cứt

lấm lét ăn vụng đói nghèo (ăn vụng chứ không

   dám ăn cướp)

lổm ngổm vỉa hè rống lên ông ổng

phọt ra ồng ộc ngộ độc mắm tôm (thổ tả)                               

                             Cục cứt thơ

Khi nhận thức ra, Chính đã không ngần ngại giải phóng tính “vìa hè” của thơ, để cho nó tha hồbiểu lộcơn thịnh nộ đang dâng lên khắp đầu đường xó chợ 

không phải thân xác mi mà là thơ mi thơ mi bị

   đá văng ra vỉa hè như con chó già mù lòa vô

   dụng bị chủ đá văng ra cửa

không phải bị đá văng ra cửa mà là bị đá văng

   ra khỏi sự bón mớn phỉnh nịnh vỗ về

tất nhiên kèm theo cả sự lo toan định hướng

   dậy dỗ nghiêm khắc lạt mềm trói chặt

(nhưng ông mà điên lên thì cho mày (thơ) xơi

   chầu dùi cui roi điện)

                             Thơ vĩa hè 

Không còn gì thối tha bằng thực tế ngoài kia nên Chính phải nhào nặng, quậy lên những thi thuật mới, những ngôn ngữ mới.

Trước hết Chính đưa vào thi ca cái ngôn ngữ dung tục đường phố, tấp nập những tiếng tục tằng như cứt, đít, lồn và những tiếng chửi thềnhư e mé mày, tiếng người dân tộc Mán mà anh học lóm được lúc đi lính.

cục cứt mày ngủ cho ngon

đêm nằm mơmớdịu dàng

mọc ra đôi cánh nhập nhằng chập cheng (xò ri)

   mọc ra đôi cánh nhịp nhàng

nhịp nhàng là nhịp nhàng bay lượn thờ lôn (hồn

   thơ)

Cục cứt thơ

Nếu có vị nào trong nhà nước cộng sản lên án Chính là làm dơ bẩn thi ca, Chính sẽ đem lảnh tụLenin và Mao ra nhạo báng: vì Lenin và Mao từng xem trí thức còn thấp kém hơn cục cứt thì nhà thơchỉ ước được làm cục cứt.

Ồn ào nhưchợ vỡtrong thơ Chính là những tiếng chó sủa - ốc ốc ốc/ ôi ôi ôi – tiếng nhạc trẻthế hệ8X – xập xình xập xình xập xình – mà chắc là Chính nhái lại từban nhạc rock GỗLim của con gái.

Gây bấn loạn trong đám đọc giảcó học, trên 40 tuổi, lâu lâu Chính sửdụng những tiếng lóng của bọn trẻ8X như đao mèo, thắng chí ẩu.

Chính không ngại chửi thẳng vào mặt, nhưng anh cũng biết ví von bằng cách nói lái nhưtrong thờ lôn, đao mèo. NhưHồ Xuân Hương ở thểkỷ thứ19, Bà Chúa Thơ, Chính ngao ngán về sựbất lực của thơchính thống đểdiễn tảthực tếvà muốn thách thức những nhà kiểm duyệt văn hóa.

Chính cũng ghét dùng dấu , những vật cản thay vì bôi trơn ngôn ngữ. Dấu duy nhất mà anh tự cho phép sửdụng là dấu chấm hết. Vì thế câu thơcủa anh đọc như một phát liên thanh, hừng hực như câu thơcủa Alan Ginsberg.

Nhưng cuối cùng thì nhà thơtừ chối để tuyệt vọng thắng. Trong bài Thông điệp hoa hồng, Chính trông đợi “trận cuồng phong hoa hồng” đến giải thoát tâm linh và thi ca.

  gót chân tháng giêng

            gót chân mộng du

            lạnh buốt

            mơmàng

            chầm chậm mang theo thông điệp

            trận cuồng phong hoa hồng

            rực rỡ

            dữdội

            sắp tràn về

            và

            nhấn chìm tất cả.

Thông điệp hoa hồng

Chính không phải  một mai mà giác ngộ. Sau chiến tranh anh viết nhiều truyện văn xuôi, những truyện mà sau này anh xem là quá “hiền lành.” Năm 1999 anh làm một cuộc đổi dời. Tập truyện 1000 trang của anh tựa đề“ Đêm Thánh Nhân” làm chấn động giới văn học. Trong truyện tác giảvạch trần mặt trái của xã hội, mô tảcuộc sống tối tăm của hàng loạt những con người dị ngợm, bần cùng, ngây ngô bịnhững kẻcó quyền thế, bọn đồng hương và đám trục lợi bóc lột đến tận cùng. Mặc dù anh không công nhận nhưng rõ ràng anh đã sử dụng vản pháp hiện thực huyền ảo, văn pháp đa năng nhất đểvẻ lên chân dung đầy đủ của nước Việt Nam đương đại – chân dung xã hội, chính trịvà tâm thức. Có lẻdo nhận ra giá trịvăn học không thểchối cải trong tác phẩm này mà nhà xuất bản Văn Học trực thuộc nhà nước phải miễn cưỡng xuất bản Tập I. Một tháng sau, họlại ra lệnh thu hồi và cấm xuất bản cho đến 7 năm sau.

    

Năm 2009 Chính xông vào làm thơ. Nhưng cũng như truyện, thơ anh cũng chẳng được các vịkiểm duyệt buông tha. Để thoát gọng kiềm anh bèn phóng lên xa lộInternet. Anh lần lượt đăng thơtrên các blog thân thiện và cho phép đọc giả tải từ sách điện tử Kindle. Một tập thơgồm 163 bài được nhà in Tân Hình Thức đăng tại Hoa Kỳ, trong sốnày 22 bài đã được tôi tuyển đểdịch sang tiếng Anh trong Tuyển Tập này

Trong thi ca Việt Nam đương đại, Nguyễn Đình Chính là Arthur Rimbaud của thời Internet, một tên nổi loạn bất trị, một con trâu điên của văn học đường phố. Hắn lên án sựáp bức dưới mọi hình thức, từchính trị, kinh tếđến xác thịt. Hắn giải phóng thơ khỏi những khuôn sáo. Hắn lôi thi ca xuống cống rãnh của cuộc đời, bắt thi ca phải nhìn thẳng vào những con mắt sâu hóm và nghe những ai oán não nề. Như một con chó berger, hắn ngửi hít, rà soát và loại đi tất cảnhững gì bốc mùi giả dối. Duy nhất đáng được cứu khỏi bãi bùn sình là những mảnh vụn sự thật – những gì còn lại của những lời hứa bị phỉnh, của những giấc mơbị cuỗm, nhưng nhất định không chết.   

  

 Nhờthế mà thi ca Việt Nam vươn tới một đỉnh cao mới.